Natuurspoorjournaal #68 - Hazen baden zand

Zandbad van een haas.

De afgelopen dagen deed ik mee aan de (sorry voor het Engels) Specialist Evalution van CyberTracker. Lang verhaal, kort. De Zuid-Afrikaan Louis Liebenberg heeft een methode ontwikkeld om de enorme kennis op het gebied van dierspoorzoeken en -volgen bij het Afrikaanse San-volk te gebruiken voor onderzoek en bescherming van dieren. Die kennis, die al duizenden jaren, van generatie op generatie wordt doorgegeven, is volgens hem misschien wel de 'oorsprong van wetenschap'.

Hij leerde het San-volk via een pda hun waarnemingen in te voeren, vandaar de naam CyberTracker. Het werkte. De bosjesmannen kregen ineens waardering voor hun kennis en kunde waarvan het nut - het volgen van dieren en bejagen ervan voor de voedselvoorziening - steeds meer op de achtergrond was geraakt. Maar nu bleek die kennis van grote waarde voor het begeleiden van safari's of voor wetenschappelijk onderzoek aan en bescherming van bedreigde diersoorten.

Om wildgroei te voorkomen, ontwikkelde Liebenberg ook een certificeringsmethode. Die methode waaide later over naar Amerika en landt nu ook voorzichtig in Europa, waarbij sinds een paar jaar cursussen worden gegeven in b.v. Engeland en Duitsland. Mijn spoorzoekmaatjes René Nauta volgde zo'n cursus in Engeland en werd erg enthousiast. Hij probeerde diverse Nederlands natuurorganisaties te interesseren, maar daar landde het niet echt. Ik probeerde het ook nog bij een aantal collega's maar kreeg geen medestanders. Daarom heeft René het zelf maar opgepakt en twee Amerikaanse Eveluators (Casey McFarland en David Moskowitz) zoals dat zo mooi heet, gevraagd naar Nederland te komen. Vorig jaar werd al eens de Standard gegeven en dit jaar voor het eerst ook de Specialist.

Afdruk van achtervoet van een bever (groene pijl) en blinde darm-uitwerpsel van een vogel. 

En zo kwam het dat ik gister en vandaag langs de IJssel en op Veluwe een dikke zeventig vragen kreeg. Van wie is dit spoor, welke voet is het, is het van een mannetje of vrouwtje, was het dier hier in stap, draf of galop? Dat soort vragen. Leuk om te doen, maar nog leuker is de discussie achteraf met de groep en met Casey en David. Want, eerlijk is eerlijk, spoorzoeken is geen wiskunde. Soms lijken sporen van verschillende soorten zo op elkaar dat je het onderscheid niet kunt maken. Maar vaker is het onmiskenbaar en dan maak je juist soms hele domme fouten.

Erg leuk was het ook om twee dagen samen met Annemarie van Diepenbeek, de schrijfster van de onvolprezen Veldgdis Diersporen  op te trekken. Zij is er, samen met de Pool Henrik Okarma, voor 'verantwoordelijk' dat ik tien jaar geleden zo verslingerd ben geraakt aan het zoeken van en kijken naar diersporen. En nu kun je van alles vinden van die toestanden rond zo'n CyberTracker Eveluation, maar in de eerste minuut dat Casey McFarland uitlegde waar de volgende twee dagen over zouden gaan, zei hij iets dat me raakte. Vrij vertaald. Het gaat niet om het halen van de hoogste score op het examen, maar om het buiten zijn, van elkaar te leren en vooral dat spoorzoeken en -interpreteren een diepere laag aan je natuurbeleving geeft. Dat je leert beter te begrijpen wat er om je heen gebeurt. Je krijgt een nog beter beeld van wat dieren moeten doen om te leven. En bovenal, dat je al die ervaringen kunt delen met anderen.

Jammer, weer geen wolf. 

Voor mij het mooiste spoor van de afgelopen twee dagen kregen we meteen aan het begin onder ogen. Ik zag vrij snel dat het om een 'zandbad' ging, maar had geen flauw idee van welk dier. Ik zag bij een van de ondiepe kuilen in het zand een vossenkeutel liggen en er middenin stond een pootafdruk van een vos. Vos, dan maar, omdat ik niets beters kon bedenken. Maar ik wist dat het niet goed was. Casey legde uit dat het zandbaden van een haas waren. En toen zag in ineens ook overal de lange hazenpoten staan. Ik kon me daarna gemakkelijk voorstellen hoe ze door het zand gerold hadden. Volgens Casey deden hazen dat in Amerika volop. Ik had het nog nooit gezien. Niemand uit de groep. Toch knap hoe zo'n Amerikaan je in je eigen achtertuin even aan de hand meeneemt in diersporenland...

O ja, ben geslaagd en heb ondanks een paar hele domme fouten niveau 3 gehaald. Dat schijnt best goed te zijn, maar ik hoop vooral dat wat ik in de afgelopen dagen heb geleerd en gezien snel kan delen met anderen. Want dat doe ik het allergraagst...